Bence mevcut internet altyapısını son kullanıcı odağında fazlası ile basite indirgeyerek algılama eğilimindesiniz veya ütopyaları seviyorsunuz. “1 Gbps’i gözünüzde fazla büyütmeyin” ne demek? Fazla değil, 2 yıl öncesinde simetrik gigabit bağlantı için yüzbinlerde lira para ödemek durumundaydınız. Günümüzde TurkNet böyle bir hizmet sağlamasa, TT’a aylık 21.000 lira para ödemelisiniz.
1gbit ile 100mbit simetrik karşılaştırmasında, yedekleme hizmeti dışında internet deneyimi açısından hiçbir fark hissedemezsiniz. Peki neden?
1) Sunucu Kapasiteleri
Türkiyedeki veri merkezlerinde barınan sunucular için, hala gigabit hatlara 169’tl ye sahip olamıyorsunuz ama ollduğunu var sayalım. Zaten eriştiğiniz sunucunun max hat kapasitesi 1gbit iken ve tek kullanıcısı siz olmadığınız için, size kalacak bant genişliğini tahmin edebilirsiniz. Diğer yandan bu gigabit hattın ortalama 12TB (aylık) upload yapabilme limiti var, sonrasında otomatik olarak hızı limitlenmeye (düşmeye) başlıyor. Avrupa sunucularında ise bu upload limiti ortalama 30TB mertebesinde. Yani siz tek başınıza 12TB verimi yedekleyeyim (upload) ve o yedeği yeni diskime aynalayayım deseniz (download), sunucunun aylık trafik limitini doldurmuş oluyorsunuz.
Avrupada hat kiraları daha ucuz, tüm sunucular 10gbit hatta sahip diyelim. O sunucuyu aktif kullanacak 10 kişiden biri olmak zorundasınız ki, size 1gbit stabil bir upload yapabilsin. E artık sizinle birlikte herkesin 1gbit hatta sahip olduğunu var sayıyorum. Yurt dışı çıkış kapasitemizi bir yana koyduğumuzu düşünerek, yine stabil bir gigabit erişim sağlayamayabilirsiniz.
Ek olarak tüm sunucuların depolama olarak ssd/nvme kullandığını var sayamazsınız. Yedekleme çözümlerinde veri güvenliği açısından hala eski okuma/yazma hızı düşük mekanik diskler tercih edilmekte. Yani raid kümesine bile soksanız, kendi kasanıza taktığınız ssd/nvme gibi hızlar ile son kullanıcılarına hizmet edemez.
2) Web Siteleri
Modern web siteleri, mevcut bant genişliğini verimli kullanmak, arama motorlarında yüksek skor almak, mobil kullanıcılar dahil deneyimi iyileştirmek için optimizasyon yapmak zorundadır. Haliyle ilk defa girdiğiniz bir web sitesinde, ilk yükleme (initial load) ortalama 2-3mb civarında olması beklenir. Tekrar girdiğinizde ise 200-300kb veri çekersiniz sunucudan. Zaten 100mbit ile teorik olarak saniyede 12.5mb indirebiliyorken, gigabit hattım olsa web sitesinin açılış hızında bir farklılık olacak mıydı? O sebeple hat hızından farklı olarak burada sıkıştırma, ön bellekleme, disk erişim süreleri gibi parametreler öne çıkıyor.
3) Video Platformları ve Yayıncılık
Diyelim ki yayıncısınız, 2k çözünürlük için Twitch veya Youtube’a 50mbit üzerinde stream yapmanızın hiçbir faydası olmayacak. Hatta dilerseniz 100mbit kodlayıp gönderin, bu platformlar yine 14-25mbit olarak encode edilip yayına sunacak.
Çoğu içerik üreticisi/film yapımcısı, ürettikleri videoların final exportlarını 100mbit üzerinde kodlamıyor. Yani filmi bir web sunucusuna yüklese, mp4 olarak 100mbit ile sorunsuz stream edebiliyor olacaksınız. Bu içerikler platformlara yüklendiğinde, bant genişlikleri 8mbitlere kadar düşürülerek yeniden kodlanıyor.
Günümüzde 8K videolar dahi 50-60mbit bant genişliği kullanmakta. Pekli bu videoları çözecek/kodlayacak makineniz, görüntüleyecek monitörünüz hali hazırda mevcut mu?
Eminim “Bugatti aracımız ile türkiyede neden 400km/saat hızında gidemiyoruz?” başlıklı bi konu altına, aracın lastiğinden yerdeki asfaltın durumuna, aerodinamiğinden diğer dikkatsiz şoförlere kadar onlarca argüman sıralayabilirdiniz. Ama konu teknoloji limitleri olunca daha dar bir perspektiften bakıyorsunuz.
Diyeceğim o ki, teknolojik sınırların olması ve bu sınırları aşma heyecanı, ilk olarak bu sınırları tanımak ile başlar. Umarım en kısa zamanda, tüm sınırlarımızı aşmamız dileği ile.